Werktuig of zintuig

Misschien herken je het wel. Een spaarzame mooie lentedag waarop je eropuit trekt en je bewust wordt van de weldaad van de natuur. De geur van bloemen. Het landschap dat steeds weer andere tinten kleurt. De zon die je op je huid voelt. En vooral hoe goed het je doet. Hoe anders dan de afgelopen maanden dat je meer aan huis gekluisterd was. Het riep bij mij de vraag op waarom en hoe dat werkt.

Laatst was ik in de duinen aan het fietsen en genoten al mijn zintuigen van de rijkdom van de lente, het geluid en de geuren van de zee. Het opende me, het maakte mij vrolijk en gelukkig. Al mijn zintuigen werden geprikkeld. Ik besefte me dat ik me in de lange wintermaanden ongemerkt had teruggetrokken. Met minder sociale contacten, minder uitjes en bezoekjes was mijn leven versoberd. Op den duur zelfs wat opgedroogd. Mijn leventje voelde als werken, geen volop leven.

Zo genietend op de fiets werd ik een en al zintuig. Een groot verschil met de afgelopen maanden. Waar zit dat verschil in? In de wintermaanden werd ik niet gedreven door mijn zintuigen maar voelde ik mij meer een werktuig dat bezig was met aanpassen aan een nieuwe werkelijkheid.

Wat is het verschil tussen jezelf als werktuig ervaren en voelen dat je zintuigen leidend zijn? Wat betekent dat verschil?
Uit mijn onderzoekje kwam naar voren dat zintuigen andere delen van de hersenen activeren dan je (hoofd)werk. Zintuigen activeren de “oudere” delen in je hersenen. Zo wordt je associatieve vermogen geprikkeld en reageer je vooral op de prikkels van dat moment. Dat zorgt voor levendige en vaak ook creatieve energie. Een hele andere beleving dan wanneer je hoofd je prefrontale cortex activeert. Dan wordt je gevuld met allerlei gedachtes, bedenk je oplossingen, leer je vanuit je hoofd planmatig en in structuur waardoor je meer kennis ontwikkelt.

De zintuigen zorgen ervoor dat je meer in het nu leeft, je geniet van het eten, de schoonheid van je omgeving, je wordt geraakt in je hart door bepaalde muziek en beelden. Je maakt endorfine en serotonine  aan waardoor je je gelukkiger voelt. Je creëert voor jezelf een breder perspectief, je ervaart meer ruimte. Bij leven vanuit je hoofd span je aan, om plannen te maken, je doelen te bereiken, oplossingen te vinden. Als je daarin slaagt – en vaak ook al als je ermee bezig bent – maakt je lichaam adrenaline aan. Je kunt jezelf daarmee tot ongekende hoogtes brengen. De keerzijde is dat je hoofd ook veel nutteloze en zelfs contraproductieve gedachtes produceert. Die leiden tot een moeten, soms ontstaan er gedachtes gekleurd door angst. Ervaringen worden door hun focus smaller en kaler. Je voelt je sneller (op)gejaagd.

Ook in de wintermaanden liep ik mijn coronarondjes in de stad, of wandelde ik op klompenpaden. Volop kans om de zintuigen voor mij te laten werken, zou je zeggen. En toch was dat anders. Ik wandelde met het werk in mijn hoofd. De dagelijkse wandeling of het “Ommetje” van de app was een punt op mijn actielijstje van elke dag.

Wat me op de fiets in de duinen duidelijk werd, is dat de meeste mensen, zoals ik, in de basis leven vanuit het hoofd en dat we moeite moeten doen om onze aandacht bewust naar onze zintuigen te brengen.

Toeval of niet: deze week stond er een artikel in de NRC over de wereldwijde bestseller The body keeps the score van psychiater Bessel van der Kolk. Hij heeft het over het objectieve lijf en het geleefde lijf.

Hij merkt op dat we de laatste decennia steeds meer vanuit ons hoofd leven en het lichaam als object (werktuig) zien. Terwijl het lichaam cruciaal is voor het beleven en verwerken van emoties. Door het leven te leven vanuit je lichaam, het geleefde lichaam (of in mijn woorden de zintuigen), werk je aan een psychisch gezond leven.

Het is een ode aan de zintuigen geworden. Het beleven van zintuiglijke ervaringen is essentieel voor een psychisch gezond leven. En ook een besef dat de zintuigen niet automatisch worden geprikkeld. Je moet er wel iets voor doen: tijd en ruimte nemen om je nieuwsgierigheid en zinnen te richten op je zintuigelijke ervaringen.

Wil je hier meer over weten, bel me gerust 06-55846213